• Zorg voor rust
  
  Hoewel uw aanwezigheid bij het sterfbed van een naaste fijn kan zijn, is het goed om de kamer of studio rustig te houden.

• Praat niet óver uw naaste, maar mét
  
  Het gehoor van een persoon in de stervensfase blijft tot het allerlaatste moment goed. Blijf dus duidelijk praten, ga niet fluisteren. Daar kan uw naaste onrustig van worden. Misschien gaat het wel over hem of haar? En wat wordt er precies gezegd? Vertel u naaste wat u belangrijk vindt om nog te zeggen. Of wat hij of zij misschien graag wil horen. Weet u niets te zeggen? Vertel dat dan eerlijk.

• Palliatieve zorg bij dementie
  
  Palliatieve is zorg in de laatste levensfase. Deze zorg is niet gericht op genezing. Palliatieve zorg is gericht op het verminderen of wegnemen van pijn, comfort en emotionele steun. Krijgt u hierbij ondersteuning? Bijvoorbeeld van een zorgteam? Dat is heel fijn. Heeft u hierbij geen ondersteuning, maar er wel behoefte aan? Vraag dan de (huis)arts wat de mogelijkheden zijn.

• Bespreek wensen en behoeften
  
  Bent u goed op de hoogte van de wensen en behoeften van uw naaste rondom het levenseinde? Wanneer uw naaste niet meer kan praten, is het belangrijk dat u deze bespreekt met de arts en eventuele andere zorgverlenders. Mogelijk kunt u zelf hierin ook iets betekenen? Bespreek ook uw eigen wensen en behoeften met de zorgverleners, zodat zij daar rekening mee kunnen houden.

• Geloof en spiritualiteit
  
  Is uw naaste gelovig? Of heeft hij of zij bepaalde spirituele behoeften? Houd daar rekening mee. Het kan bijvoorbeeld voor uw naaste fijn zijn als u voorleest uit de bijbel of de koran. Ook kan er een geestelijk verzorger langskomen om met uw naaste te praten. Bij bepaalde geloven horen ook rituelen bij het levenseinde. Bekijk voor meer informatie bijvoorbeeld eens de website palliaweb.nl.

• Waken
  
  Waken is liefdevol en aandachtig aanwezig zijn bij een stervend persoon. Naasten zorgen ervoor dat er in de laatste dagen of uren altijd iemand aanwezig is. Veel mensen voelen zich rustiger als er een vertrouwd iemand in de buurt is. Lees hier meer over waken.

• Zorg goed voor uzelf
  Neem voldoende rust. De stervensfase, de laatste dagen of uren voor het overlijden, kan erg zwaar zijn voor u als naaste. Zorg dus ook goed voor uzelf.

Elk sterfbed is anders, omdat elk persoon verschilt. U weet het beste wat voor uw naaste belangrijk en betekenisvol is. Volg daarin uw eigen gevoel, maar zet de behoeften van uw naaste centraal.