Wat als iemand met dementie naar huis wil?

In één hand een paar schoenen, over de andere arm hangt haar jas. Zo loopt ze over de gang. Ze kijkt vertwijfeld naar links en naar rechts, gevolgd door een diepe zucht. “Mama” zegt ze met een kraak in haar stem. Wanneer ze me ziet staan versnelt ze haar pas en komt ze mijn richting op lopen. “Oh wat ben ik blij dat ik jou zie. Hoe ben jij hier? Heb jij toevallig een auto? Ik moet naar huis.” Bij de voordeur heeft ze wat eigen spullen neergelegd. Ze merkt op dat ik ernaar kijk. “Dat moet ook allemaal mee. Ik ben hier nu lang genoeg geweest.”

Een paar jaar geleden zou ik het Spaans benauwd krijgen als deze situatie mij overkwam. Dan stond ik met mijn mond vol tanden. Want ja, wat moet je zeggen als iemand met dementie naar zijn moeder wil? Ik blokkeerde dan, want vertellen dat haar moeder niet meer leefde was geen optie. Ik zei maar iets als: “kom we gaan even een kopje koffie drinken.” Het liefst wilde ik haar zo snel mogelijk bij de voordeur weg hebben. Ik was bang dat ze overstuur weg zou lopen. En juist deze angst zorgde ervoor dat de drang om weg te gaan alleen nog maar sterker werd. Ik had geen idee dat er in werkelijkheid een veel diepere boodschap achter haar wens zat.

‘Er was maar één plek waar ik wilde zijn’

Tegenwoordig weet ik wel beter dan een bakkie troost aanbieden. Laatst heb ik het zelf nog ervaren, ik voelde me intens verdrietig. Ik stapte in de auto en begon bijna op de automatische piloot te rijden. Er was maar één plek waar ik wilde zijn. Een plek waar ik me altijd veilig en thuis had gevoeld. Terwijl de tranen over mijn wangen rolden reed naar het huis van mijn opa en oma. Mijn oma was altijd als een soort moeder voor me geweest. En ook al wist ik dat ze er niet meer woonde, toch voelde ik een sterk verlangen om daar op die plek te zijn. De plek waar ik zulke fijne en warme herinneringen aan heb.

‘Naar huis willen’ is eigenlijk ‘help mij, ik voel mij niet fijn’

Dat is dus ook het geval wanneer iemand met dementie zegt naar huis te willen. Het is een signaal waarmee iemand zegt “Help mij, ik voel me niet fijn.” Als mantelzorger of zorgverlener kun je er natuurlijk niet voor zorgen dat iemand daadwerkelijk naar zijn moeder kan. Maar je kunt wel over haar praten. En door mooie herinneringen op te halen samen teruggaan naar die fijne plek. Benoem ook dat je ziet dat de ander verdrietig is en vraag waarom dat zo is. Zo voelt de ander zich gezien en gehoord. Wees niet bang voor de gevoelens van de ander maar omarm ze. Letterlijk! Door een luisterend oor en een schouder om op uit te huilen te bieden.