Sensorische Informatieverwerking bij onbegrepen gedrag
Lees meer
In 2021 volgde hij als een van de eerste verpleegkundig specialisten de opleiding ‘Sensorische Informatieverwerking (SI) ouderen en mensen met dementie’. Direct enthousiast, introduceerde Willy Erdhuizen de methode bij zijn collega’s van Dagelijks Leven. Inmiddels hebben we vijf SI-behandelaren in onze vakgroep. Sensorische Informatieverwerking is een waardevolle mogelijkheid in het analyseren en behandelen van onbegrepen gedrag van onze bewoners en onmisbaar in het bieden van excellente dementiezorg. Daarover vertelt hij in vaktijdschrift Dé Verpleegkundig Specialist én hier op onze eigen website!
Wat is Sensorische Informatieverwerking (SI)?
Sensorische Informatieverwerking (SI) is het vermogen van de hersenen om prikkels en andere stukjes informatie die jij gedurende de dag binnenkrijgt op de juiste manier te verwerken en met elkaar te verbinden. Deze prikkels en andere informatie komen binnen via jouw zintuigen. Als dit goed gaat, dan voel jij je prettig en veilig. Maar mensen met dementie kunnen anders reageren op deze informatie van de zintuigen. Zij kunnen zich bijvoorbeeld onveilig, boos of gespannen voelen. Of krijgen te weinig prikkels binnen, waardoor zij ernaar op zoek gaan.
Een SI-behandeling
Met een SI-behandeling kan de behandelaar heel gericht in kaart brengen waarom de prikkelverwerking verstoord is. Gaat er iets mis in de prikkelverwerking zelf, of is het de manier waarop de omgeving prikkels aanbiedt aan de bewoner? Vervolgens is de behandeling erop gericht om gericht prikkels aan te bieden, eventueel met behulp van hulpmiddelen, of juist prikkels te vermijden. Misschien moeten we de manier waarop we als zorgmedewerkers de bewoner benaderen, veranderen.
Omdat elk mens prikkels op zijn of haar eigen manier ervaart, is een SI-behandeling echt maatwerk en dus per persoon verschillend. Het is dan ook nodig om als behandelaar jouw eigen interpretaties, ervaringen en gevoelens uit te zetten. Dat leerde ik tijdens de opleiding tot ‘SI-behandelaar ouderen en mensen met dementie’.
Hoe alert is de bewoner?
Als SI-behandelaar kijk je naar de alertheid van de bewoner, de prikkelverwerkingstijd en welke zintuigen wel of juist niet worden ingezet. Daarvoor heb je objectieve hulpmiddelen in handen, zoalshet omgekeerde U-model om het alertheidniveau van de bewoner te bepalen. Hoe oplettend is de bewoner, hoeveel aandacht heeft de bewoner voor wat hij of zij aan het doen is?
Binnen de Sensorische Informatieverwerking streven we naar een optimale alertheid. Als mens voel je je op dat moment gereguleerd en veilig. Dat komt doordat je de prikkels die binnenkomen goed kan verwerken en goed op deze prikkels kan reageren.
Is dit níet het geval? Reageert een bewoner bijvoorbeeld nauwelijks op zijn of haar omgeving en zit de bewoner vooral te dutten in een stoel? Of is de bewoner juist heel gespannen of geagiteerd? Dan kan het zijn dat er iets misgaat in de Sensorische Informatieverwerking.
Je hebt meer zintuigen dan je denkt
Om te onderzoeken of dit het geval is, kijk ik als SI-behandelaar naar twee zintuiggroepen.
-
De ‘verte’-zintuigen
Dit zijn de zintuigen die we gebruiken om te scannen of onze omgeving veilig is. We ruiken, zien en horen.
-
De nabijheidszintuigen
Dit zijn bijvoorbeeld proeven en voelen. Maar ook het vestibulaire systeem (het evenwichtsorgaan), het proprioceptieve systeem (de sensoren in onze spieren en gewrichten die ons informatie geven over de houding en balans van ons lichaam) en het interoceptieve systeem (onze ingewanden die ons bijvoorbeeld vertellen dat we dorst of juist te veel gegeten hebben, dat onze blaas vol zit of dat we pijn hebben)
Waarom is Janny agressief?
Na mijn opleiding startte ik een van mijn eerste SI-behandelingen bijJanny , een 84-jarige bewoner met een mengbeeld alzheimer/vasculaire dementie. Janny liet een ernstige vorm agitatie/agressie naar medebewoners zien. Een directe aanleiding voor dit gedrag was niet te duiden. Klik hier en lees hoe de SI-behandeling Janny hielp.
Lees het verhaal van JannySI bij Dagelijks Leven
Het succes van deze SI-behandeling overtuigde mij nóg meer dat SI binnen de behandelmogelijkheden van Dagelijks Leven moest behoren. Gelukkig waren de andere behandelaren van de vakgroep en onze directie het met mij eens.
Sensorische Informatieverwerking is een jong vakgebied binnen de zorg voor mensen met dementie. Daarom moesten en moeten we bij Dagelijks Leven veel zelf ontwikkelen. De SI-vragenlijsten vanuit de opleiding zijn door ons aangepast en vereenvoudigd, zodat ze voor zorgmedewerkers en verwanten makkelijker zijn in te vullen. Informatie voor locaties en verwanten is geschreven en opgenomen in het Handboek. De SI-behandeling is onderdeel geworden van het stappenplan bij onbegrepen gedrag van Dagelijks Leven. SI-materialen (zoals robotdieren en verzwaarde dekens) die locaties al in huis hadden, zijn geïnventariseerd: hoe kunnen we deze efficiënter inzetten? Het is belangrijk om SI-materialen niet zomaar aan te bieden, maar alleen volgens een gericht behandelplan.
Wat levert SI op?
Inmiddels zijn er vijf SI-behandelaren actief in de vakgroep. Sinds de invoering van de SI bij Dagelijks Leven is meer begrip voor onbegrepen gedrag bij zorgmedewerkers en verwanten, die nu ook meer hulpmiddelen en kennis in handen hebben. Dat helpt hen met het gedrag om te gaan. De druk vanuit de zorgmedewerkers op de bewoner neemt af en er ontstaat meer welbevinden voor de bewoner.
En nu?
Maar we blijven in ontwikkeling op het gebied van Sensorische Informatieverwerking. Zo moet je als SI-behandelaar veel praktijkervaring opdoen: één keer in het jaar een SI-behandeling is niet genoeg. Het is daarom belangrijk om als SI-behandelaren in gesprek te blijven. Over wat wij tegenkomen in de praktijk, waar we tegenaanlopen en hoe wij elkaar kunnen ondersteunen. We blijven onszelf verdiepen in de stof. Wat kan muziek bijvoorbeeld betekenen in een SI-behandeling? We zijn bovendien een e-learning over SI aan het ontwikkelen voor medewerkers.
Ben jij geïnteresseerd in Sensorische Informatieverwerking? Blijf dan zeker mijn blogs volgen. Ik houd je graag op de hoogte.