Lekker tafelen: het belang van maaltijdbeleving bij dementie

Samen de maaltijd voorbereiden, een mooi gedekte tafel, voldoende keuze, gezelschap en alle tijd om te tafelen: maaltijdbeleving draagt in grote mate bij aan de kwaliteit van leven van mensen met dementie. Als verpleegkundig specialist heb ik als missie beleving rondom de maaltijd hoger op de agenda te krijgen. De kern? Blijf de bewoner als mens zien, ook tijdens de maaltijden.

Ik ben zelf een echte Bourgondiër en hou van eten, drinken en gezellig tafelen. Toen ik jaren geleden in het verpleeghuis kwam werken, zag ik dat eten snel werd afgedaan als een standaard handeling. De zorg begon bijvoorbeeld al met afruimen of afwassen als bewoners nog aan het eten waren. Of de televisie bleef aan terwijl zorgmedewerkers en familieleden in en uit liepen. Er was geen aandacht voor sfeer en beleving. Het gevolg? Bewoners vielen af en hadden extra verstrekkingen nodig.

Maaltijdbeleving en dementie

Ik dacht: dat moet beter kunnen. Samen met een diëtist en een facilitair medewerker maakte ik plannen hoe we de maaltijden anders konden inrichten. Lokaal en op afdelingsniveau lukte het me om de maaltijdbeleving van de grond te krijgen, maar om een hele organisatie mee te krijgen zou ik beter mijn best moeten doen. Terwijl ik toch zeker niet als enige het belang zie. Zo schonk het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg van Zorginstituut Nederland al aandacht aan de mate waarin wooncomfort, waaronder de maaltijden, bepalend is voor de kwaliteit van leven. En op de website van Vilans, de landelijke kennisorganisatie voor langdurige zorg, verscheen onlangs het artikel ‘Hoe je mensen met dementie lekker laat eten en drinken‘. Een leestip, wat mij betreft; het artikel geeft praktische tips waarmee je ervoor kan zorgen dat er meer genoten wordt rondom en aan tafel.

Dat is precies waar maaltijdbeleving om draait. Mee mogen denken over de maaltijdkeuze, kunnen meedoen met de maaltijdbereiding en de sfeer, de gezelligheid rondom de maaltijd (bijvoorbeeld een huiselijke sfeer, meer tafelgenoten en mooi servies): het draagt allemaal bij aan de maaltijdbeleving, autonomie, interactie en het welbevinden. Daarnaast is het van belang dat er voldoende zorgmedewerkers bij de maaltijden aanwezig zijn en dat zij gemotiveerd en deskundig zijn.

Beleving rondom maaltijden bij Dagelijks Leven

Ik heb tijdens mijn werk als verpleegkundig specialist bij Dagelijks Leven veel mooie initiatieven gezien zoals het samen bereiden van de maaltijden, uitgebreid ontbijten in de activiteitenruimte, ruim de tijd nemen voor de maaltijd en gezellig natafelen. We hebben dan ook fantastische koks. Toch zijn er nog steeds bewoners die afvallen. Dat is iets wat volgens mij bijna niet meer hoeft. Maar helaas zie ik soms nog, ondanks de heerlijk geurende maaltijden, verbeterpunten waaruit blijkt dat niet alleen de koks, maar ook de rest van het team zich bewust moet zijn van hun rol rondom de maaltijd.

Zo is er soms veel onrust tijdens het eten. Deuren staan open, medewerkers lopen rond, de vuile vaat wordt alvast naar de keuken gereden. Maaltijden worden soms toch te veel gezien als werk dat gedaan moet worden, in plaats van een beleving en een fijne ervaring voor de bewoners. Hier valt nog veel winst te behalen.

Meer maaltijdbeleving voor meer kwaliteit van leven

Het bestuur en de verwantenraad van Dagelijks Leven staan achter de visie. Het Rijssenbeekhuis in Gennep en het Biesemhuis in Doesburg wilden graag aan de slag om de maaltijdbeleving te verbeteren. Samen gaan we dan ook  een pilot uitvoeren waarin we meer aandacht gaan schenken aan  beleving rondom de maaltijden. Hier wordt een film van gemaakt voor heel Dagelijks Leven, zodat alle locaties kunnen leren hoe maaltijdkeuze, maaltijdbereiding en sfeer aan tafel nog beter en mooier kan zodat bewoners nog meer genieten van het wonen bij Dagelijks Leven. Daarvoor is niet alleen de kok verantwoordelijk, maar wij allemaal. Laten we samen gaan voor nog meer welbevinden en daarmee voor meer kwaliteit van leven.

Meer weten over maaltijden en de dementiezorg?

Mijn eerste ervaringen in het verpleeghuis op het gebied van de maaltijden hebben er voor gezorgd dat maaltijdbeleving altijd mijn aandacht heeft gehad. Tijdens mijn opleiding tot Verpleegkundig Specialist heb ik onderzoek gedaan naar dit onderwerp. Dit onderzoek heb ik afgelopen maart gepubliceerd in het vakblad De Verpleegkundig Specialist. In april werd mijn artikel “Eet smakelijk? Een onderzoek naar het effect van een maaltijdinterventie op de maaltijdbeleving en het welbevinden van verpleeghuisbewoners” gepubliceerd in het jaarverslag van het UKON: het Universitair Kennisnetwerk Ouderenzorg Nijmegen

Is je interesse in maaltijdbeleving gewekt? Lees hier meer over mijn onderzoek en hou de site van Dagelijks Leven in de gaten; we houden je op de hoogte.